Portfolio
Peter-Jan Wittebol
Recensies
The Darjeeling Limited (2007, Wes Anderson, Fictie-film)
De vijfde film van regisseur Wes Anderson verteld het verhaal van de drie broers Francis, Peter en Jack (gespeeld door Owen Wilson, Andrien Brody en Jason Schwartzman) die samen een spirituele zelfontdekkingsreis maken met een trein door India. Ondanks dat ieder zijn eigen reden heeft om op reis te gaan komt het allemaal samen in het overkoepelende thema van familie. Francis zoekt na het overlijden van hun vader, en een recent motorongeluk (al dan niet expres), naar verbroedering en hun moeder. Hij wil obsessief zijn broers bij elkaar houden en neemt zo ook hun paspoorten in. Peter is op de vlucht voor zijn thuissituatie, waar hij samen met zijn vrouw een kind verwacht en Jack vlucht voor zijn ex vriendin die in de bijbehorende korte film Hotel Chevalier wordt voorgesteld.
De intenties van de broers worden langzamerhand steeds duidelijker in de film, die net als The Royal Tenenbaums door het kijken heen steeds volwassener word. Nu kan de film beschuldigd worden als zweverig of onnodig lang. Ik denk dat die conclusie compleet ingaat tegen de afbeelding van de drie broers. Na het lezen van een korte beschrijving of premisse kan men er van uit gaan dat het gaat om drie broers die elkaar, of familie ontdekken. In mijn optiek mist dat het punt volledig en gaat de film juist om de ontdekking van het eigen karakter. Zoals vaker met Wes Anderson zijn die ontdekkingen niet wereld schokkend of uitvergroot maar juist menselijk en realistisch. Francis leert zijn familie los te laten als hij leert dat zij van hem houden, Peter wil terug keren naar zijn gezin na inspiratie van zijn moeder en Jack leert wellicht dat hij niet zo moet peinzen, of juist dat het peinzen niet uitmaakt. Deze kleine ontwikkelingen met India als backdrop maken dat The Darjeeling Limited een komisch en nuchter verhaal verteld over alles wat herkenbaar is aan familie.
What we do in the shadows (2014, Jemaine Clement & Taika Waititi, Mockumentary)
Partijdig zijn we allemaal wel een keer, of het nou om sport of politiek gaat. Zo ook in film. Nu zal ik proberen objectief te zijn, maar dat is lastig als je één van je favoriete films moet recenseren die je misschien wel 60 keer gezien hebt. What we do in the shadows, van Jemaine Clement (Flight of the Conchords) en Taika Waititi (Hunt for the wilderpeople), verteld het verhaal van drie vampiers die samen in een appartement wonen in Wellington, Nieuw Zeeland. Vampier films zijn de laatste jaren een wat gepolariseerd genre in film geworden. Klassiekers als Dracula van Capolla profileerden zich als Gothische Horror films en films zoals Blade profileerden zich als actie horror. Door de opkomst van Twilight werd het weer romantisch drama en met True Blood werd het een mengelmoes van een pornografische drama thriller. Welk vakje kon What we do in the shadows dan aftikken? Mockumentary.
De film kan vrij rap worden beschreven als een droge, nuchtere komedie. Met Nieuw Zeeland als één van nuchterste film industrieën is deze film vrij van slappe humor of goedkope lachers.
De drie vampiers, Vladislav, Viago en Deacon worden allemaal simpel geïntroduceerd met een interview waarin ze zich voorstellen en wat achtergrond uitleggen. De twee belangrijkste bijrollen zijn die van Nick en Stu. Nick wordt vrij vroeg in de film zelf een vampier en dient als subplot terwijl Stu de link is tussen Nick en de drie protagonisten. Door de mockumentary stijl mist de film enigszins een einddoel. Er is wel een climax maar dit is niet iets waar de kijker voor wordt uitgenodigd om naar uit te kijken. In plaats hiervan voelt het meer als een jaarverslag.
De vampiers krijgen met situaties te maken waar wij in het dagelijks leven ook tegen aan lopen, zoals het klaarmaken voor een avond uit of het opruimen na een feestje (al dan niet met lijken in het huis).
Het centrale thema vind ik dan ook familie, of specifieker: surrogaat familie. Aangezien de vampiers onsterfelijk zijn is al hun bloed familie allang overleden en hebben zij alleen elkaar nog over. Onderwerpen zoals een nieuw lid van de familie (Nick) die voor ruzie zorgt, ex partners en ruzie over het huishouden vormen de rode draad in de film. Wat de makers hier perfect hebben gedaan is de karakters laten aanvoelen als normale mensen met normale gevoelens binnen de wetten van hun bovenaardse bestaan. Hier vloeit ook de humor uit voort, het is grappig omdat wij het kunnen herkennen. Ik denk dan ook dat het vampiers aspect dient als een jas om te verbergen dat het een mockumentary is over onszelf op een bepaald punt in het leven (allicht hebben de schrijvers het puur bedoeld als een vampier komedie). Concluderend kan ik zeggen dat What we do in the shadows één van de originelere film van de afgelopen jaren is en dit onschuldig en zonder arrogantie overbrengt.
Good Bye Lenin! (2003, Wolfgang Becker, Fictie-film)
De term “ostalgie” betekent verlangen naar het leven zoals die was in de DDR. Ik kan mij niet inbeelden dat iemand ooit zou willen leven als toen in de DDR maar het is een interessant uitgangspunt in de film Good Bye Lenin!.
Alex is een jonge twintiger die tijdens de laatste dagen van de Berlijnse muur zijn moeder per ongeluk in een coma werkt. Christiane is een gemotiveerd en loyaal burger van de DDR die Alex en zijn zusje Ariane alleenstaand heeft opgevoed nadat haar man gevlucht is naar West-Duitsland. Zodra zij in een coma raakt, en vervolgens na acht maanden ontwaakt, doet haar zoon er alles aan om de shock van de verandering en de sloop van de muur te verbergen.
Door de aard van de film en de politieke situatie kiest de film ervoor om een flink deel van zijn lengte te wijden aan uitleg. Het eerste half uur is meer een montage en opzet voor de overige 90 minuten. Dit is niet direct een negatief gegeven maar iets wat niet altijd in films werkt en toch vaak een lui middel is van vertelling. In Good Bye Lenin! draagt het bij aan het nostalgie thema in de film. De montage wordt geïntegreerd in het verhaal in plaats van alleen te dienen als opzet. Na de montage pikt het verhaal weer iets op en wordt er ruimte gemaakt voor de humor die in het absurde verhaal zit. Alex haalt alles uit de kast om zijn moeder te doen denken dat er niets is veranderd terwijl hij ook zijn sociale leven in het gareel moet houden. De karakters beginnen langzamerhand steeds meer bestaansrecht te krijgen zonder te vergeten wie de hoofdpersoon is. Iets wat snel opvalt is de edit die niet altijd even netjes loopt als de andere aspecten van de film. Het versnellen van beelden, voornamelijk aankomen of vertrekken met de auto steekt af tegen de rustige toon van de film. Het voelt zo overbodig omdat het niet terug komt in andere sequenties en niet direct iets thematisch lijkt toe te voegen.
De film weet een sterke balans tussen drama en komedie te vinden en doet dit met een fantastisch origineel verhaal over wat kinderen wel niet over hebben voor hun ouders. In de kern is dit dan ook een dramatisch verhaal over een familie die aan alle kanten verscheurd is, van de vader die vertrokken is tot de dochter die een nieuw gezin sticht in haar ouderlijk huis. Je ziet duidelijk dat schrijver en regisseur Wolgang Becker tot in de details niet alleen de wereld van de DDR heeft neergezet maar ook een flinke hoeveelheid aan familie en mensen kennis heeft.
Hunt for the Wilderpeople (2016, Taika Waititi, Fictie-film)
De meeste filmkenners zijn ondertussen wel bekend met Taika Waititi uit Nieuw-Zeeland, Zijn echte grootte doorbrak kwam naar mijn mening met deze film ‘Hunt for the Wilderpeople’.
Sam Neil speelt ‘’Uncle’’ Hector Faulkner die samen met zijn vrouw de van de rails geraakte tiener Ricky (gespeeld door Julian Dennison) in huis nemen midden in het afgelegen Nieuw-Zeeland. Vrijwel direct is duidelijk dat dit niet zijn eigen keuze was en nadat door de omstandigheden hij uiteindelijk alleen voor Ricky Baker moet zorgen begint het verhaal vaart te maken. Wanneer Ricky van huis weg loopt, nadat hij zijn dood in scene heeft gezet door de schuur af te fikken, voelt Hec zich toch genoodzaakt Ricky te zoeken. In dit proces breekt hij zijn enkel en zijn de twee gedwongen een tijdje in de wildernis te kamperen tot Hec weer kan lopen.
Vanaf hier kunnen we toch stellen dat het echte verhaal begint. Wanneer Paula van de sociale dienst (Fantastisch gespeeld door Rachel House) de bende bij het huis ontdekt gaat ze over de top in haar rol als ambtenaar en denkt ze dat ze de FBI is. Wat volgt is een lange manhunt waar Hec gedwongen word door Ricky om op de vlucht te slaan, mede door Hec zijn eigen criminele verleden. De interacties tussen Hec en Ricky zijn altijd oprecht en slim uitgeschreven. De twee vullen elkaars behoeften aan, uiteraard zonder dat direct te uiten. Ricky word na verloop van de film de zoon die Hec nooit gehad heeft, en Hec vervult de vader positie die Ricky mist. In dat opzicht is het raar familie verhaal dat laat zien dat familie meer is dan alleen een bloedband maar ook een emotionele band die mensen vormen uit noodzaak of liefde.
Waititi laat zien dat hij een echte power house is als het aankomt op genuanceerde en slimme komedie. Door dicht bij huis te blijven en de film te maken als een indie film weet hij het puur te houden. Voor Waititi was dit een echte film uit Nieuw-Zeeland, met hun humor en cast. Dit gegeven zorgt ervoor dat de film nooit voelt alsof er mee gerotzooid is, iets wat vandaag de dag te veel gebeurt bij komedies uit de V.S.
Adios Amigos (2016, Albert Jan van Rees, Fictie-film)
Deze Nederlandse remake van het Vlaamse ‘Hasta la vista’ had toch veel pijlen tegen zich gericht toen die uitkwam in 2016. Een remake is sowieso nooit populair onder de snobisten en dan zeker niet een flauwe komedie. Toch vond ik het één van de onterecht geflopte Nederlandse films van dat jaar.
De opzet is vrij duidelijk en ludiek. Drie jongen die allen verschillende beperkingen en ziektes hebben willen graag hun maagdelijkheid verliezen voordat het allemaal te laat is. Deze opzet stootte al gelijk menig ‘reaguurder’ tegen de schenen. Alles van ‘’een film voor lager opgeleiden’’ tot ‘’een verschikking van de Nederlandse film’’, niet een lekkere start. En dan moet ik dan toch hier een maar aan toevoegen. De film pakt een paar trends waar niemand van kan ontkennen dat deze populair zijn en altijd zullen blijven. Als eerste het (komisch) verliezen van de maagdelijkheid van mannen. Dit thema is al honderden keren verteld en dat zal waarschijnlijk niet veranderen. Waarom? Omdat het herkenbaar is, en in een zekere zin realistisch. Jonge gasten hebben maar één ding op de agenda, die maagdelijkheid verliezen, en dit gebeurt doorgaans niet soepel bij kaarslicht op een berenvelletje in Zwitserland.
Als tweede, leedvermaak. Programma’s over de gebreken van andere zijn immens populair. Wij doen niets liever dan ons beter voelen over een ander door te kijken naar wat zij niet kunnen. Als we deze twee dingen combineren zouden we toch een recept voor succes moeten hebben? Nou dat viel dus tegen. Met dat uit de weg kunnen we kijken wat de film dan wel doet. Ik denk dat de marketing van de film (zeker in de trailer) toch wat fouten heeft gemaakt. ‘Adios Amigos’ is zeker geen komedie, hooguit een tragikomedie. Van Rees heeft de hiervoor genoemde kinderachtige elementen gepakt en er met moeite (ondanks het bestaande bronmateriaal) een drama van proberen te maken die zou vallen bij Nederlands publiek. Wat voor mij er dan ook echt uitspringt is de chemie van de acteurs die wat mij betreft prima af en toe grotesk acteren omdat de situatie en setting er ook naar vraagt. Ik krijg daadwerkelijk het gevoel dat deze drie mannen zo verbroedert raken door dat ene doel. En ondanks dat het wat flauw is, weer een film over seks, kaart het wel een hoger punt aan dan zichzelf. Tot wat zijn vrienden met elkaar bereikt om een doel te halen wat eigenlijk veel te hoog ligt?
Concluderend kan ik toch stellen dat de film de moeite waard is om te zien. Al is het niet de meest intelligente film geeft het vaak genoeg een lach en is de chemie van de acteurs en groeiende volwassenheid toch verassend. Nee, de film is niet de nieuwe ‘ De Marathon’ als het gaat om Nederlandse tragikomedies, maar dat pretendeert het ook niet te zijn.
Unknow Brood (2016, Dennis Alink, Documentaire)
Zijn Herman Brood, zijn kunst en zijn levensstijl vergaande glorie? Het lijkt van wel. Wat ik wel durf te stellen is dat Unknown Brood kanten weet te belichten die we nooit eerder hebben gezien van Nederlands eerste, en enige, Rock ’N Roll held.
Sinds zijn dood in 2001 is Herman Brood toch langzamerhand uit het geheugen van de Nederlanders geslipt. De excentrieke kunstenaar hield nooit echt van de pers en zo doende weten we wat we weten vooral via zijn familie en zijn speed/alcohol gevulde interviews. De makers van Unknown Brood grepen die strekking aan om een documentaire te maken vooral uit het oogpunt van Brood zelf. De makers hebben doormiddel van homevideo’s en door zelf gefilmd materiaal van Brood een film neergezet die een kant belicht van de geplaagde kunstenaar die we allemaal kenden, maar niet eerder gezien hadden.
Een documentaire gevuld met homevideo’s, gesprekken met ex collega’s en familie zou een recept moeten zijn voor een strakke en duidelijk te volgen lijn. Die lijn is duidelijk erg strak, iets te strak zou je kunnen zeggen. De film kent geen opbouw naar een climax of een onbelicht deel van het leven van Brood, maar meer een duidelijke opsomming van zijn leven met een paar uitgelichte hoogte(diepte)punten. Het gevolg van deze structuur is dat Unknown Brood erg traag aanvoelt, bijna als lesmateriaal. Er wordt vooral gewerkt vanuit vragen die gesteld worden aan zijn nabestaanden, daaruit wordt materiaal vertoond om een punt te verduidelijken. Familie en vrienden spelen hier dan ook een bijna net zo belangrijke rol als Brood zelf. De makers zijn hard bezig geweest om hun beleving van hun tijd met Brood te vatten en te bewoorden. Wat hier vaak in terug komt is het idee van de geplaagde kunstenaar. Dit principe kennen de meeste mensen wel (Vincent Van Gogh, Kurt Cobain etc..) maar de tol die dit eiste op zijn naaste is een vrij onbelicht onderwerp in film. De film stelt zekere vragen die niet altijd beantwoord worden. De vraag die bij mij veel werd opgeroepen was waarom? Waarom bleven deze mensen bij Brood ondanks dat hij zo destructief was? ‘Unknown Brood’ probeert hier wel veel antwoorden op te zoeken en slaagt geregeld. Maar de afwezigheid van een hoofdvraag of climax laten de film zweverig en doelloos overkomen.
Als de structuur een nadeel is dan zijn de beelden die gebruikt worden het grootste voordeel. Een groot deel van de film bestaat uit beeldmateriaal dat gemaakt is door Brood zelf. Ondanks dat het niet al te spannend beeld is geeft dit wel een unieke inkijk in het dagelijks leven van de kunstenaar. Het verkoop praatje van de film is dan ook niets voor niets ‘’Unknown Brood’’, uniek beeld materiaal wat een menselijke kant laat zien van de Rock ’N Roll junkie.
Is Unknown Brood een goede film? Hij is zeker niet perfect. De makers hebben de volle aandacht gelegd op hun onderwerp en niet op de uitvoering van de film. Dit maakt de film een erg observerende beleving en niet zozeer uitlokkend of actief. Als een liefhebber van Herman Brood zijn werken vind ik de film enorm interessant en uniek. De menselijke kijk die de makers bieden op Brood zorgt voor een emotionele betrokkenheid bij hem zelf (niet zozeer de film). Als een niet-kenner van Herman Brood is de film een aparte pil om te slikken lijkt mij. Er word geen context gegeven en er is vrij weinig introductie in de man zelf. De makers eisen een bepaalde voorkennis die in mijn ogen de film toch wel enorm siert. Voor het nalatenschap van Brood is en zal deze film in belang groeien om een letterlijk kijkje achter de schermen te bieden van Nederlands grootste kunstenaar uit de late 20e eeuw.